تاریخچه سازمان انتقال خون
در جهان امروزي عليرغم تحول عظيم علمي و با وجود پيشرفت هاي بزرگي كه در زمينه پزشكي رخ داده است، متاسفانه هنوز تأمين خون سالم و کافي يکي از بزرگترين دغدغه هاي مجامع پزشکي جهان است و بشر تا كنون نتوانسته است به هيچ جايگزيني براي اين ماده زندگي بخش دست يابد.
امروزه يكي از مهم ترين نيازهاي مراکز بهداشتي – درماني جهان و بسياري از سانحه ديده گان، مادران درآستانه زايمان، نوزادان نارس مبتلا به زردي و مبتلايان به بيماري هاي ژنتيك خوني (بيماران خاص)، خون و فرآورده هاي خوني سالم است. سازمان انتقال خون ايران با توجه به اهداف والاي خود و تکيه براساسنامه سازمان ، در جهت آموزش و ارتقاء سطح آگاهي جامعه، در راستاي ترويج فرهنگ اهداي خون و ترسيم چشم انداز آينده سازمان، گام هاي مطمئني برداشته است. براي آشنايي هر چه بيشتر با اين سازمان ، بايد به اوايل دهه 1320 هـ. ش بازگرديم (1940 م ) به سالهايي که فعاليت هاي انتقال خون در سرزمين ما به گونه اي غيراصولي و غير متمرکز انجام مي شد. اگرچه از اوايل دهه 1330 هـ . ش با تأسيس مرکز خون سازمان نيروهاي مسلح و سازمان شيروخورشيد سرخ (هلال احمر فعلي ) شاهد شکل گيري، انسجام و رشد اين فعاليت ها در ايران هستيم، اما تا استانداردهاي جهاني و رسيدن به شاخص هاي مطلوب و علمي طب انتقال خون راه درازي درپيش بود – که اين آرزوي ديرين در سال 1353 هـ.ش (1974 م) با تأسيس سازمان انتقال خون ايران تحقق يافت و درهمان زمان بود که مردم ايران شاهد تولد يكي از حياتي ترين مراکز پزشکي ايران، يعني سازمان انتقال خون بوده است. سازماني که از بدو شکل گيري بارعايت کامل اصول و استانداردها به جايگاه ويژه خود در سيستم بهداشت و درمان کشور دست يافت و حضور شايسته اين سازمان در زماني کوتاه موجب ساماندهي و تمركز فعاليت هاي خون رساني كشور شد.اوج اين خدمات را در زمان انقلاب اسلامي و دفاع مقدس شاهد بوديم.در بحبوحه شكل گيري انقلاب اسلامي با استفاده از پشتوانه وسيع مردمي و نيروهاي انقلابي ، سازمان انتقال خون ايران نه تنها به فعاليت خود ادامه داد بلكه با تلاش مضاعف،خون مورد نياز مجروحين انقلاب را به بهترين نحو تامين نمود. اين كار در زمان جنگ نيز با گستردگي بيشتري انجام شد و علي رغم بمباران شهرها توسط رژيم بعثي، پرسنل فداكار سازمان با استقرار در پناهگاه ها و زير زمين ها توانستند خون مورد نياز مجروحين را بطور كامل تامين نمايند به نحوي كه در تمام دوران جنگ كمبودي از اين جهت وجود نداشت.
پس از تأسيس، سازمان انتقال خون ايران، همچون ديگر سازمان هاي بزرگ ملي و بين المللي، اساسنامه اي جامع را فراهم آورد تا براساس مواد مصوب آن که در سال 1363 هـ .ش (1984م) به تصويب مجلس شوراي اسلامي رسيد، به عنوان تنها متولي تأمين خون و فرآورده هاي خوني ايران باشد.
ايران كشوري پهناور با مساحت 1648195 كيلومتر مربع و بر اساس آخرين تقسيمات كشوري داراي 30 استان ميباشد كه طبق آخرين آمار در سال 1384 جمعيت آن 68467413 نفر بوده است. با توجه به وسعت و جمعيت كشور و لزوم گسترش خدمات سازمان در كل كشور، شبكه خون رساني كشور طراحي وتدوين گرديد. در اين راه با تدوين ضوابط وشاخص هاي مهم وتعيين كننده براي احداث پايگاه انتقال خون مانند جمعيت،تراكم جمعيت،تعداد بيماران خاص،ميزان بروز حوادث، تعداد تخت هاي فعال بيمارستاني، ميانگين خون و فرآورده هاي توزيع شده در 3 سال گذشته و .... شبكه خون رساني كشور ايجاد گرديد به گونه اي كه هم اکنون سازمان انتقال خون ايران با دارا بودن 206 جايگاه خونگيري ثابت، در 141شهر کشورمان به تأمين تمامي نيازهاي کشور به خون و فرآورده هاي خوني ميپردازد. اين تلاش ها نه تنها در شرايط معمول، که در شرايط وقوع حوادث غيرقابل پيش بيني مانند وقوع زلزله، سيل و ديگر رخدادهاي غيرمترقبه نيز به شکلي گسترده تر ادامه مييابد. در اين رابطه ميتوان به عملکرد سازمان درحادثه دلخراش زلزله بم درسال 1382 اشاره کرد. در اين واقعه ما شاهد افزايش حجم خونگيري به ميزان قابل ملاحظه اي بوده ايم .
از مهمترين مسايلي که از بدو تأسيس سازمان انتقال خون مورد توجه مديران امربوده، کيفيت خون و فرآورده هاي خوني است. واين باور، در قالب شعار« کيفيت را پاياني نيست» سرلوحه عملکرد تمامي کارکنان سازمان انتقال خون قرارگرفته است.
سازمان انتقال خون ايران نه تنها در سطح کشور که در منطقه آسياي مركزي، خاورميانه و شمال آفريقا خود را به عنوان سازماني با عاليترين کيفيت و استانداردهاي بالا تثبيت کرده است.
سازمان انتقال خون در راستاي اهداف والاي خود که بهره مندي تمامي احاد جامعه از خدمات سازمان است، با تقسيم کشور به 9 منطقه آموزشي، با مرکزيت 9 استان بزرگ کشور، حتي در دورترين مناطق به آموزش کادرهاي خود پرداخته است تا انواع فرآورده هاي پلاسمايي و سلولي مورد نياز بيماران ميهن پهناورمان از استانداردها و کيفيت همساني برخوردار باشد.
نگاهي به آمارهاي ارايه شده سال 1384 در مراکز خونگيري، ميتواند ما را به ميزان موفقيت و جايگاه ويژه سازمان انتقال خون ايران نه تنها در ايران و منطقه خاورميانه، بلکه در ميان کشورهاي درحال توسعه واقف سازد. آمار يادشده، خون هاي اهدايي در سال 1384 را 1،603،149 واحد اعلام ميدارد، که 24 واحد به ازاي هر هزارنفر است.
از ديگر ويژگيهاي سازمان انتقال خون ايران کنترل کيفي چرخه فعاليت هاي جاري سازمان از اهداي خون تا توزيع خون وفرآورده هاي خوني است که با اجراي طرح عظيم قرنطينه پلاسما به منظور آزمايش مجدد اهداكننده، تحولي شگرف در کشور را موجب شده است.
سازمان انتقال خون ايران با تربيت نيروهاي مورد نياز کشور درزمينه علوم و طب انتقال خون، نقش بسزايي در گسترش و شناسايي اين علم داشته است. همچنين سعي بر آن بوده تا از طريق مديريت پژوهش و تاسيس مركز تحقيقات خون، پژوهش هاي انجام شده را هدفمند ساخته و آن را در پيوند با فعاليت هاي علمي سازمان هدايت نمايد. ارزش نتايج حاصله از اين تحقيقات به گونه اي بوده است که دستاوردهاي ناشي از آن علاوه بر انتشار در نشريه هاي داخل و خارج كشور و ارائه در سمينارهاي بينالمللي موجب افزايش كيفيت فعاليت هاي جاري سازمان گرديده است.
به نام خدا :