مالاریا مهم‌ترین بیماری انگلی و یکی از مسایل مهم بهداشتی تعدادی از کشورها بخصوص کشورهای گرمسیری دنیا است.

این بیماری به صورت عفونت حاد در بیشتر موارد وخیم و گاهی طولانی و با ویژگیهای تب متناوب و لرز، کم‌خونی و بزرگی طحال و گاه با ویژگیهای ساده یا کشنده دیگر خودنمایی می‌کند. اهمیت این بیماری به خاطر شیوع زیاد و مرگ‌ومیر قابل توجه‌است.

کلمه مالاریا یک کلمه ایتالیایی و به معنای هوای بد (Mal-Aria) است و منظور از آن تعریف بیماری با ویژگیهای تب متناوب است که ایتالیایی‌ها در گذشته وجود آن را ناشی از هوای بد و مناطق باتلاقی می‌دانستند.

بیماری مالاریا با نامهای دیگری چون پالودیسم، تب و لرز، تب نوبه و تب متناوب نامیده می‌شود.

وقوع ليشمانيازيس به شاخص‌هايي از جمله ويرولانس گونه ليشمانيا، ژنتيك و پاسخ ايمني سلول ميزبان بستگي دارد. با گزش پشه خاكي آلوده و ورود انگل به بدن ميزبان، لازم است كه  انگل وارد ماكروفاژ شده و در مقابل مكانيسم دفاعي ذاتي آنها دوام آورد. ورود انگل از طريق اتصال مولكول‌هاي موجود در سطح آن با گيرنده‌هاي سطحي ماكروفاژ و سپس شروع عمل فاگوسيتوزيس رخ مي‌دهد. زمانيكه انگل وارد سلول شد، در واكوئل پارازيتوفوروس قرار گرفته و توسط غشاء سلول ميزبان احاطه مي‌شود.

ادامه نوشته

تكنيك جديدي براي تشخيص آنتي‌ژنيك انگل «ژيارديا» در كشور به كار گرفته شد.

به همت پژوهشگران دانشگاه علوم پزشكي ايران، تكنيك جديدي براي تشخيص آنتي‌ژنيك انگل «ژيارديا» در كشور به كار گرفته شد.

دكتر محمد جواد غروي، دانشيار دانشگاه علوم پزشكي ايران و رييس دانشكده پيراپزشكي و مجري اين طرح درخصوص اين تكنيك كه به عنوان پايان نامه دانشجويي دكتر شيرزاد فلاحي در اين دانشگاه انجام شده گفت: به طور متوسط انگل تك ياخته‌يي ژيارديا در بين 20 درصد از كودكان كشور شايع است كه كودكان مبتلا به اين انگل معمولا داراي اختلالات گوارشي از جمله نفخ، توليد گاز، اسهال چرب و در برخي مواقع يبوست مواجه هستند.

 

اين متخصص انگل شناسي ادامه داد: از آثار ديگر اين تك ياخته، سوء تغذيه، سوء جذب، لاغري و كاهش وزن است كه گاهي اوقات باعث مشكلات عصبي و رفتاري براي بيماري مي شود. همچنين به دليل ترشح مواد آلرژيك از اين انگل، امكان ايجاد مسائل مختلف عصبي از جمله بي اشتهايي، سردرد، تب، اگزما و كهير در اين افراد وجود دارد.

 

وي با اشاره به ارتباط تنگاتنگ ميان شيوع اين بيماري با شرايط اقليمي كشور اضافه كرد: رطوبت و حرارت بالا به خصوص در مناطق گرمسير مثل شهر بندرعباس باعث شيوع اين انگل است كه غالبا در گروه سني پيش دبستاني و دبستاني ديده مي شود.

دبيرجامعه علمي آزمايشگاهيان كشور احتمال انتقال آلودگي اين انگل را به خصوص در اجتماعات متراكم بيشتر از ساير مناطق عنوان كرد و افزود: اين انگل سريع الانتشار به صورت مستقيم از طريق دست ها و اسباب بازي هاي آلوده و همچنين به صورت غير مستقيم از طريق آب، مواد غذايي و سبزيجات به خصوص ناقلين مكانيكي مثل مگس ها به ساير افراد منتقل مي شوند.

وي با اشاره به اينكه در صورتي كه فرد مبتلا داراي نمونه اسهالي و آبكي باشد احتمال شناسايي انگل با روش هاي روتين بيشتر است، اضافه كرد: در اغلب موارد به دليل شكل كيستي انگل، شناسايي آن با روش‌هاي معمول امكان پذير نبوده و در حالي كه بيمار به اين انگل آلوده است، تشخيص درستي از آن داده نمي شود.

 

دكتر غروي ادامه داد: همچنين از آنجا كه دفع انگل ژيارديا، پريوديك بوده و تنها گاهي اوقات با مدفوع دفع مي شود و از سوي ديگر به علت اشتباه در مراحل تشخيص در آزمايشگاه، شانس شناسايي اين انگل بسيار پايين است؛ بنابراين در بسياري موارد با اينكه بيمارآلوده به اين انگل است، انگل شناسايي نمي شود.

 

اسامي پذيرفته شدگان آزمون كارشناسي ارشد ناپيوسته سالتحصيلي 87-88

رشته : انگل شناسی پزشکی

نام خانوادگي	نام	نام پدر	ش.شناسنامه	رشته پذيرفته شده	دانشگاه پذيرفته شده
اسدي	مرضيه	پرويز	234	انگل شناسي	علوم پزشكي شهركرد
بزرگ اميد	ارزو	اقبال	1728	انگل شناسي	علوم پزشكي شهركرد
بهشتي	نسيبه	محمد	1388	انگل شناسي	بقيه ا000(عج )
پوستچي	الهام	محمد علي	69905	انگل شناسي	علوم پزشكي شهركرد
تيموري زنده دل	سلما	جمشيد	987	انگل شناسي	علوم پزشكي تهران
حسن پور	غلامرضا	عزيزاله	852	انگل شناسي	علوم پزشكي مشهد
حسين بيگي	بهرام	جهانگير	790	انگل شناسي	علوم پزشكي كاشان
حسيني فراش	بي بي راضيه	سيد كاظم	2714	انگل شناسي	علوم پزشكي مشهد
حنيفيان	هاله	علي	2201	انگل شناسي	علوم پزشكي اروميه
حيدر نژادي	سيده منيژه	سيد محمد	505	انگل شناسي	علوم پزشكي تهران
حيدري سورشجاني	زهرا	حسن	6	انگل شناسي	علوم پزشكي تهران
رحمتي	بهناز	كريم	575	انگل شناسي	علوم پزشكي مازندران
رضاوند	بابك	اكبر	2788	انگل شناسي	بقيه ا000(عج )
رهبري	امير حسين	سهراب	1229	انگل شناسي	علوم پزشكي تهران
سوسرائي	مسعود	قاسمعلي	236	انگل شناسي	علوم پزشكي مازندران
شريف	فرح	محمدعلي	497	انگل شناسي	علوم پزشكي تهران
صالحي	نيما	مصطفي	1784	انگل شناسي	علوم پزشكي شهيدبهشتي
طالبي ميمند	فاطمه	ذ بيح الله	518	انگل شناسي	بقيه ا000(عج )
طلايي	سعيد	حسين	1488	انگل شناسي	علوم پزشكي شهيدبهشتي
عباسيان	ليلا	فتاح	402	انگل شناسي	بقيه ا000(عج )
عبدلي	امير	علي	903	انگل شناسي	علوم پزشكي تهران
عزيزي	حكيم	غفور	2	انگل شناسي	علوم پزشكي اروميه
عزيزي علويجه	مريم	اكبر	41	انگل شناسي	علوم پزشكي كاشان
فلفلي	مينا	بهرام	2448	انگل شناسي	علوم پزشكي تهران
قمي بهبهاني	سيدعبدالعضيم	سيدمحمدتقي	7263	انگل شناسي	علوم پزشكي مازندران
كلاني	حامد	چنگيز	1255	انگل شناسي	علوم پزشكي مازندران
لاسجردي	زهره	علي اصغر	2466	انگل شناسي	بقيه ا000(عج )
محمودوند	حسين	خدارحم	2378	انگل شناسي	علوم پزشكي تهران
مختاري خجسته	رحيم	قدرت	1163	انگل شناسي	علوم پزشكي اروميه
مشكه كار	مرال	محمد علي	4321	انگل شناسي	بقيه ا000(عج )
موسوي	علي	جعفر	4689	انگل شناسي	علوم پزشكي شهيدبهشتي
مياندوابي	تورج	حيدر	19761	انگل شناسي	علوم پزشكي اروميه
نقي ويشته	محدثه	ناصر	19370	انگل شناسي	علوم پزشكي شهيدبهشتي
يكتا ئيان	نرجس	عباس	2261	انگل شناسي	علوم پزشكي شهركرد

فاسیولا

مقدمه

خانواده فاسیولیده کرمهایی هستند پهن به شکل برگ درخت که انگل کبد یا مجرای صفراوی و روده پستانداران هستند. این انگل در اکثر نقاط دنیا مشاهده می‌شود بخصوص در کشورهایی که پرورش گوسفند رواج دارد آلودگی با نسبت بالا در بین دامها ملاحظه می‌شود. آلودگی انسان با این انگل در برخی نقاط مانند آمریکای جنوبی و کشورهای مدیترانه‌ای مانند ایران گزارش شده است.

 

ویژگیهای کرم فاسیولا

کرم فاسیولا به شکل برگ به اندازه 5 - 3 سانتیمتر دارای دو بادکش دهانی و شکمی است. سطح بدن از کوتیکول خاردار پوشیده شده است. سیستم تناسلی هرمافرودیت با دو بیضه منشعب در قسمت عقب کرم و تخمدان منشعب و رحم پر پیچ و خم در قسمت جلو است که به سوراخ تناسلی ختم می‌شود. دستگاه گوارش ناقص و فاقد مخرج است، ولی دارای انشعابات زیاد سکوم (روده کور) می‌باشد.

چرخه زندگی فاسیولا

تخم انگل که پس از لقاح تخمک و اسپرم از یک کرم یا از دو کرم مختلف تولید می‌شود پس از آنکه از طریق مدفوع میزبان نهایی به آب شیرین محیط زیست افتاده پس از 2 - 1 هفته نوزاد مژه‌داری به نام میراسیدیوم از آن خارج شده و به بدن حلزون واسط به نام لیضه و لاروهای کاملتر به نام اسپروفیت ورودی و بالاخره سرکر تشکیل می‌شود. سرکر از حلزون خارج شده و در آب شناکنان به طرف گیاهان اطراف برکه یا جوی آب رفته، دور آن را لایه مقاومی می‌گیرد که از این پس به آن متاسرکر می‌گویند.

انسان یا حیوان گیاهخوار (میزبان نهایی) با خوردن متاسرکر به آن آلوده می‌شود. دیواره متاسرکر در معده متلاشی شده و سرکر آن آزاد می‌شود که دیواره معده یا روده را سوراخ کرده پس از ورود به محیط عمومی لایه خارجی کبد را سوراخ کرده و به کبد وارد شده و با تغذیه از سلولهای پارانشیم کبد به کرم بالغ تبدیل می‌شود.

 

بیماریزایی

آسیبهای ناشی از بیماری فاسیولا ارتباط با تعداد کرم در بدن دارد. آسیبهای اولیه در اثر جابجایی در بافت کبد برای رسیدن به مجرای صفرا ایجاد می‌شود که در برخی اوقات مرده کرم سبب ایجاد نسج فیبری می‌شود. در انسان فقط تعداد کمی از کرمها به مجرای صفرا می‌رسند که در آنجا چند ماه تا چند سال زنده می‌مانند. کم خونی از عوارض اصلی بیماری است.

علت کم خونی تغذیه کرم از خون ، ایجاد خونریزی از مجاری صفراوی و کم شدن عمر گلبولهای قرمز خون می‌باشد. وجود کرم فاسیولا که گاهی وارد اعضای دیگر بدن می‌شود سبب ایجاد آسیب در آنها می‌شود مانند آسیبهای معدی ، لوزوالمعده و طحال و بافت زیر جلد و عروق خونی و ریه و مغز و عضلات و آپاندیس.

علایم بالینی

دوره کمون بستگی به تعداد کرم وارد شده به بدن دارد. در یک اپیدمی فرانسه علایم بیماری 6 هفته پس از خوردن سبزیهای آبزی آغاز شد و حداکثر علایم بین 2.5 - 2 ماه ظاهر گردید. علایم اولیه بیماری عبارتند از تعریق زیاد ، دردهای شکمی و کهیر. فاصله زمانی بین ورود تخم انگل به بدن و مشاهده تخم در مدفوع بستگی به تعداد کرم دارد که حد متوسط آن در انسان بین 3 تا 4 ماه محاسبه شده است.

تشخیص بیماری

آزمایش خون بالا رفتن لوکوسیتها را نشان می‌دهد که تعداد آن بین 10 تا 40 هزار در میلیمتر مکعب می‌شود و نسبت ائوزینوفیلی از 0.5 بیشتر است. کم خونی به صورت کاهش هموگلوبین مشاهده می‌شود. آزمونهای کبدی در دوره حاد بیماری متغیر است. بهترین وسیله تشخیص استفاده از آزمون انگل شناسی است که تخم فاسیولا را در مدفوع و مایع کشت شده از دوازدهه مشاهده می‌نماییم..

 

درمان فاسیولازیس

از سالها قبل تعدادی دارو برای درمان بیماری بکار رفته است که 3 داروی مهم شامل بیتی نول ، تریکلابندازول و پرازیکوآنتل است.

پیشگیری

انسان باید از خوردن گیاهان و سیزیجات نشسته و آبهای آلوده اجتناب نماید. بهترین راه پیشگیری در حیوانات درمان آنها و نیز از بین بردن حلزونهای ناقل با استفاده از مواد شیمیایی و بهسازی محیط است.

انواع فاسیولا

فاسیولا انواع مختلف دارد که برای حیوانات گیاهخوار در اغلب نقاط دنیا آلوده کننده است. نام برخی از آنها عبارتند از: فاسیولا ژیگانیتکا ، فاسیولا ایندیکرم ، فاسیولا ماگنا ، فاسیولا امریکانا ، فاسیولا کالیفرنی ، فاسیولا نیانزه ، فاسیولا اجلافی و فاسیولای جکونی.

تنیا سولیوم

دید کلی

کرم کدوی خوک و انسان یا تنیاسلیوم گونه‌ای از کرمهای پهن ، رده نواریان است. نواریان اکثرا دراز و دارای بدنی پهن هستند که از تعداد زیادی قطعات یا بندهای کوتاه تشکیل گردیده‌اند. این کرمها از کوتیکول پوشیده شده‌اند. دارای مجاری وازنشی یا دفعی هستند و یک حلقه عصبی با سه جفت طنابهای عصبی دارند. اینها دهان و لوله گوارش ندارند و مواد غذایی از دیواره بدنشان جذب می‌شود و همگی انگلهای داخلی هستند و کرمهای بالغ در روده مهره‌داران و لاروها در بافتهای میزبان واسط به سر می‌برند.

شکل ظاهری

کرم کدو خوک و انسان یا تنیاسولیوم از زمانهای قدیم شناخته شده است. یک سر کوچک گره مانند یا اسکولکس دارد که در کناره‌های آن چهار مکنده یا بادکش و در نوک یا روستلوم آن دایره‌ای از قلابهای متعدد دیده می‌شود. گردن یا منطقه جوانه ، اسکولکس را به بدن متصل می‌سازد. بدن شامل رشته‌ای تا 1000 بند یا پروگلوتید می‌باشد.

بادکشها و قلابها بکار چسبیدن اسکولکس به دیواره روده میزبان می‌آید و زنجیره پروگلوتیدها در حفره روده آزادانه قرار گرفته است. پروگلوتیدهای جدید در ناحیه گردن دائما بوسیله جوانه زدن پدید می‌آیند و با فشار پروگلوتیدهای دیگر به عقب رانده می‌شود. همچنان که پروگلوتیدها به عقب می‌روند، اندازه آنها افزایش یافته ، کامل‌تر شده بالاخره جدا می‌گردند.

پروگلوتید

هر بند بدن کرم کدو را پروگلوتید نامند. در هر پروگلوتید ، عضلات ، پارانشیم و قسمتهایی از مجاری وازنشی که بوسیله یک مجرای عرضی به هم متصل است، تعداد زیادی سلولهای شعله‌ای و اعصاب موجود است. هنگامی که یک پروگلوتید از اسکولکس فاصله معینی پیدا می‌کند، مجموعه کاملی از اندامهای جنسی نر و ماده در آن پدیدار می‌شود. در پروگلوتید دستگاه گوارش ، جریان خون و تنفس وجود ندارد و دستگاه تناسلی برعکس رشد زیادی کرده است.

دستگاه عصبی

در اسکولکس دو حلقه عصبی وجود دارد که روی این دو حلقه مزبور چهار جفت گانگلیون عصبی واقع شده است. علاوه بر آن گانگلیون بزرگ قعری نیز در اسکولکس وجود دارد. در هر طرف بدن در امتداد و نزدیک لوله یک زوج رشته عصب طولانی موجود است که در ستاسر بدن وجود دارد.

اندامهای حسی

در این جانوران به علت دارا بودن زندگی انگلی اندامهای حسی موجود نیست. ولی رشته‌ها عصبی زیادی در زیر پوست و اسکولکس آنها وجود دارد.

دستگاه تناسلی

این کرمها نر و ماده هستند و در هر قطعه بدن آنها هر دو دستگاه تناسلی نر و دستگاه تناسلی ماده وجود دارد. دستگاه تناسلی نر در قطعات نزدیک تر به گردن شروع به تشکیل شدن می‌نماید. ولی دستگاه تناسلی ماده در قطعات پایین تر بوجود می‌آید. بنابراین بیضه‌ها زودتر از تخمدانها تشکیل می‌شود. در بندهای میانی بدن ، هر دو دستگاه وجود دارد. به تدریج که به انتهای بدن نزدیک می‌گردد. در بندهای متوالی عمل لقاح انجام می‌شود و تخمها تشکیل می‌گردند. در بندهای آخر این دستگاه تناسلی از بین می‌رود و فقط آثاری از آنها باقی می‌ماند.

رشد تخم و چرخه زندگی کرم کدو

رشد و نمو یا سیر تکاملی تخمها در یک موقع شروع می‌شود و تا موقعی که پروگلوتیدهای رسیده از کرم جدا و از مدفوع میزبان به خارج دفع و سپس متلاشی می‌گردند، ادامه می‌یابد. پس از مدتی در هر یک از تخمهای پراکنده در روی زمین یک لارو شش قلابی بوجود آمده ، آنگاه تکامل تخمها متوقف می‌شوند. چنانچه خوکی این تخمها را بخورد، پوسته تخمها در روده خوک هضم شده و لاروها در خون یا عروق لنفی راه می‌یابند و از آنجا نیز به عضلات ارادی رفته و کیست پیدا می‌کنند.

کیست بزرگ و پر از مایع می‌شود و از این پس آن را کرم مثانه‌ای یا سیستی سرکوس می‌نامند. داخل سیستی سرکوس اسکولکس با بادکشها و قلابهای آن بوجود می‌آید. ولی رشد و نمو صورت نمی‌گیرد. وقتی انسان گوشت خوک محتوی چنین کیستی را بطور خام یا کاملا نپخته بخورد، دیواره خارجی کیست گوارش یافته و اسکولکس به روده میزبان (انسان) می‌چسبد و بدین ترتیب کرم کدوی جدید شروع به تشکیل شدن می‌نماید. عفونتهای رویانی در انسان ، موجب ابتلا سیستم اعصاب مرکزی شده و عوارض شدید و وخیمی به بار می‌آورد.

علایم بالینی

وجود لارو در عضلات و مغز و کبد که تقریبا دو ماه پس از خوردن تخم کرم ایجاد می‌شود ایجاد بیماری می‌کند که سیستی سرکوزیس نام دارد. اگر لارو در مغز باشد علایم عصبی از جمله صرع بروز می‌نماید. استقرار لارو در بطن چهارم مغز باعث بالا رفتن فشار داخل مغز و هیدروسفالی می‌شود که با علایم سر درد ،‌حالت تهوع و استفراغ و دو بینی همراه است.

تشخیص

تشخیص آلودگی به کرم بالغ با مشاهده تخم در مدفوع و یا در لام تهیه شده با نمونه برداری از اطراف نشیمن گاه داده می‌شود. از روشهای آزمایشگاهی و سرمی و اشعه ایکس برای تشخیص استفاده می‌نمایند.

درمان

برای درمان باید از تجویز داروهایی که باعث حل شدن کرم در داخل بدن شود خودداری کرد و نیز باید از ایجاد استفراغ در موقع درمان جلوگیری نمود. داروی موثر پرازیکوآنتل است.

پیشگیری

خوشبختانه چون لارو این کرم در بدن خوک پرورش می‌یابد و خوردن گوشت خوک برای مسلمانان حرام است افراد مسلمان به این بیماری مبتلا نمی‌شوند.

شناسايي ژنوم شيستوزوما

 سلام !  شيستوزوميازيس يا بيلهارزيازيس از مهمترين بيماريهاي انگلي است. در انسان اين بيماري معمولا در اثر 3 گونه شيستوزوما بنامهاي ش. هماتوبيوم، ش. مانسوني و ش. ژاپونيكم ايجاد مي شود. زيستگاه كرم بالغ آنها بترتيب در عروق شبكه لگني، عروق مزانتر تحتاني و عروق مزانتر فوقاني است و در آنجا جفتگيري وتخمگذاري مي كنند. اندازه آنها حدود يك سانتي متر است. كرمهاي ماده در هر روز بر حسب گونه از 30 تا 3000 تخم در داخل رگها مي گذارند كه براي خروج از بدن انسان از طريق مدفوع ،  ادرار و يا خلط اجبارا بعد از گذشتن از دبواره رگها وارد بافتها مي شوند و بسياري از اين تخمها بدليل دخالت سيتم ايمني در بافتها محبوس مي شوند. علايم بيماري هم عمدتا بخاطر تخمهاي انگل است و شامل سوء تغذيه، نارسايي كليه، سرطان مثاته  و ... است.  اگرچه اين كرمها Dioecious بوده يعني داراي دو جنس نر و ماده جدا از هم هستند اما بيشتر اوقات به شكل جالبي كرم ماده در شياري كه در اثر جمع شدن بدن كرم نردر حول محور طولي خود  پديد مي آورد،  زندگي مي كند ( شكل). عمرهر يك از اين كرمها در بدن انسان آلوده حدود 10 سال است اما گاهي تا 35 سال نيز مي رسد.  انواع  شيستوزوميازيس جمعا هر ساله 150 ميليون نفر را در جهان آلوده مي كنند و موجب مرگ 1-5/0 ميلون نفر مي شوند و بدين ترتيب در ميان بيماريهاي انگلي، بعد از مالاريا بيشترين مرگ و مير را دارد. قدمت اين بيماري به هزاران سال مي رسد و حتي تخم هاي كرم را در بدن موميايي هاي مصر يافته اند.  همه اينها مقدمه اي بود بر خبر زير؛ و بدين ترتيب بعد از تعيين توالي كامل ژنوم انگلهاي مالاريا و پشه آنوفل اكنون شناسايي ژنوم شيستوزوما در آخرين مراحل خود است. در دو مطالعه جداگانه در چين و برزيل به ترتيب ژنوم ش. ژاپونيكم و ش. مانسوني ( بالغ بر 15 هزار ژن )  تعيين توالي و آناليز شده است.  اين تحقيق  همچنين پروتئينهايي را شناسايي مي كند كه نهايتا بتوان آنها را با داروها يا واكسنها غير فعال كرد بويژه اينكه مقاومت در برابر تنها داروي موثر عليه اين بيماري يعني پرازيكوآنتل در بسياري از مناطق جهان از جمله مصر رو به افزايش است و هنوز هيچ واكسن عملي و موثري هم تاكنون ساخته نشده است.  

ژنوم تریپانوزوماتیده ها هم تعیین توالی شد

دانشمندان توانستند ژنوم سه تک یاخته انگلی متعلق به خانواده تریپانوزوماتیده یعنی Trypanosoma brucei, Trypanasoma cruzi Leishmania major را تعیین سکانس کنند. اینها به ترتیب عامل بیماری خواب، بیماری شاگاز و لیشمانیازیس جلدی هستند. این دستاورد در مجموعه مقالاتی در شماره مخصوص Special Issue مجله معروف Science منتشر شده است. (Science July 15, 2005) و اینهم تصویر روی جلد شماره مذکور که یک تصویر رنگی با میکروسکوپ الکترونی نگاره (SEM) از تریپوماستیگوتهای آبی رنگ در بین گلبولهای قرمز است.

آشنایی با برخی بیماری های انگلی

بیماریهای انگلی عبارتست از ورود یک عامل خارجی به عنوان یک عامل بیماری‌زا که وارد بدن می‌شود از طریق غذا یا آب یا آلودگی از طریق یک فرد آلوده دیگر می‌باشد.

 

مقدمه

انگل یا پارازیت به موجودی اطلاق می‌شود که بر روی و یا در درون موجود زنده دیگری مستقر شده و برای رشد و تکثیر خود از محیط مناسب و مواد غذایی موجود میزبان استفاده می‌کند. لزومی هم ندارد که انگل به میزبان خود آسیب برساند گاهی هم به صورت مسالمت آمیز زندگی می‌کنند. به هر حال خاصیت انگلی این است که بیماریزایی داشته باشد و خاصیت میزبان هم دفاع از خود است. از جمله خاصیت انگل عبارت است از: عفونی کردن، تهاجم ، آسیب زایی و سم زایی. اگر انگل بتواند به میزبان خود آسیب کافی برساند تغییراتی در بدن میزبان بوجود خواهد آمد که تظاهرات آن به صورت بیماری خودنمایی می‌کند.

 

آمیبیاز

آنتامباهیستولیتیکا یک پروتوزوا است که به صورت یک کیست از طریق غذای آلوده ، آب و تماس فرد به فرد (از طریق حوله ، آب دهان ، لیوان فرد آلوده و قاشق) منتقل می‌شود.

علایم بالینی

اغلب بدون علامت هستند. تب ، درد کرامپ شکم ، اسهال (حاوی خون یا موکوس) که ممکن است علائم روزها تا هفته‌ها به طول انجامد و دوباره عود کند.

درمان

مترانیدازول داروی انتخابی برای موارد علامت‌دار بیماری است. در حالی که دیلوکسانید ممکن است داروی انتخابی برای ارگانیسمهای داخل مجرایی باشد.

ژیاردیا

ژیاردیارلامبلیا پروتوزوئر تاژک‌دار است به صورت کیست از طریق تماس فرد به فرد از طریق دهانی ، خوراکی و یا از طریق آشامیدن آب آلوده منتقل می‌شود.

تروفوزوئیت :

کیست :

تظاهرات بالینی

ممکن است بدون علامت باشد، در صورت بروز علایم به صورت اسهال حاد بسیار شدید توام با اتساع کرامپی شکم ، بی اشتهایی ، اسهال مزمن توام با کاهش وزن جذب می‌باشند.

درمان

فورازولیدون ، مترونیدازول و یا کیناکرین از جمله داروهای این بیماری است.

بیماری مالاریا

یک یا چند گونه از گونه‌های چهار گانه پلاسمودیوم (فلسی پاروم ، ویواکس ، اورال و مالاریه) بعد از منتقل شدن پشه آنوفل سبب ایجاد بیماری می‌شوند. از طریق جفت و یا فرآروده‌های خونی آلوده نیز بیماری کسب می‌شود.

گامتوسیت پلاسمودیوم فالسیپارم :

شیزونت در پلاسمودیوم فالسیپارم :

دابل رینگ در فالسیپارم :

دابل کروماتین در فالسیپارم :

تظاهرات بالینی

پلاسمودیومها گلبولهای قرمز را مورد تهاجم قرار می‌دهند، در آنها تکثیر پیدا می‌کند و با پاره کردن سلولهای آلوده سبب ایجاد تب و کم خونی همولیتیک می‌شوند. علائم توام ممکن است شامل سردرد ، درد شکم و بزرگی طحال می‌باشد.

درمان

کلروکین ، درمان انتخابی مالاریا در مناطقی است که میزان مقاومت نسبت به کلروکین پایین می‌باشد. در مناطقی که در آنها میزان مقاومت به کلروکین بالا است تجویز کنین به اضافه تتراسیکلین یا پیری متامین سولفادوکسین اندیکاسیون دارد. با تجویز پریماکین که مرحله کبدی چرخه انگل را از بین می‌برد از عود (relapse) عفونت جلوگیری می‌شود (در اورال و ویواکس). پیشگیری در مسافران مصرف دوزهای هفتگی کلروکین و پیشگیری حشرات است.

توکسوپلاسموز

توکسوپلا اگوندئی یک پروتوزای داخل سلولی است که از طریق مدفوعی - دهانی از مدفوع گربه که حاوی اووسیتهای (تخم انگل) آلوده است منتقل می‌شود. انتقال ممکن است با خوردن گوشت پخته نشده ، از طریق انتقال خون یا پیوند اعضا نیز از طریق جفت در خلا عفونت حاد یک زن حامله اتفاق افتد.
این انگل انگل سیستم رتکولو اندو تریال بدن است .

تظاهرات بالینی

ممکن است بدون علامت باشد. فرم علامت دار تقریبا 7 روز بعد از مواجه رخ می دهد و با یک سندرم مونوکلئوز مانند هتروفیل منفی توام با لنفادنوپاتی (بیماری غدد لنفاوی) و اسپلنومگالی (بزرگی طحال) مشخص می‌شود. در بیماران دچار سرکوب ایمنی ممکن است عفونت منتشر با درگیری قلب ، ‌ریه‌ها و مغز قابل مشاهده باشد.

تاکی زوئیت :

اواوسیست انگل :

 

 

درمان

پیری متامین و سولفادیازین در همراهی با اسید فولینیک را می‌توان در درمان توکسوپلاسمز بکار برد.

 

نماتودها

کرمهای استوانه‌ای یا حلقوی شکل هستند که دوره تکامل آنها بدون میزبان واسط است و پس از گذر از دستگاه گوارشی تخم در روده جایگزین شده و تخم همراه مدفوع خارج و موجب آلودگی آب می‌شود.

آسکاریس

تخم آسکاریس بوسیله آب و سبزیجات آلوده وارد معده و روده شده و سپس به صورت لارو وارد دستگاه گردش خون و از طریق گردش خون خود را به ریه رسانده و هنگام سرفه دوباره به معده رفته و در روده به تکامل رسیده و شروع به تخم گذاری می‌نماید و تخم همراه مدفوع بیرون آمده و اگر دفع مدفوع به صورت بهداشتی نباشد باعث آلودگی آبها و در نتیجه این انگل از طریق خوردن آب وارد بدن می‌شود.
از مشخصات تخم این انگل : دارای دو نوع تخم ۱ - بارور ۲ - غیر بارور بوده که اطراف آنها  را دارای روسوبات آلبومینوئیدی می باشد .

تخم بارور:

تخم غیر بارور:

 

کرم این انگل در راس خود دارای ۳ لب می باشد . در چرخه زندگی این انگل درون بدن سیر ریوی نیز مشاهده می شود . از نشانه های بیماری می توان به سندرم لوفلر و پریتونیت اشاره نمود .

کرم در دستگاه گوارش:

 

 

اکسیور

این کرمها بسیار کوچک و در حدود چند میلیمتر که بالغ آن در روده بزرگ زندگی می‌کند در اطراف معقد دیده می‌شود که همراه با خارش شدید بخصوص در کودکان به هنگام خارش دست بچه‌های آلوده و بوسیله دست کودک این انگل وارد بدن می‌شود.
از مشخصات بارز این کرم می توان به وجود تخمی لارو دار و شبیه حرف دی انگلیسی - کرم نر دارای یک اسپیکول بوده و کرم دارای بولب مری می باشد

 

پیوک

این کرم به صورت بالغ و رشته‌ای بزرگ در طول 120سانتیمتر هستند که در پوست دست و پا زندگی می‌کنند و هنگام خارش لاروها در آب ریخته و در آب سیر تکاملی خود را طی می‌کنند و از طریق آب این انگل وارد بدن می‌شود.

ترماتودها

کرمهای مسطح و بیضی شکل و گاهی مخروطی هستند که اندازه آنها چند میلیمتر تا چند سانتیمتر است و تکامل آنها توسط میزبانی به نام حلزون می‌باشد. از ترماتودهایی که توسط آب منتقل می‌شوند، تینیااکی نوکوکوس است که تخم آن با مدفوع سگ و گربه وارد آب و سبزیجات می‌شود و از طریق خوردن آب یا سبزی آلوده در انسان ایجاد کیست هیداتیک می‌نماید که برای مداوای آن نیاز به جراحی خیلی دقیق می‌باشد چون در هنگام عمل جراحی امکان پاره شدن کیست وجود داشته و این کیستها ممکن است در شش، مغز و چشم دیده شود. این بیماریها در ایران بیشتر در مناطق کوهستانی که برای چوپانانی و کسانی که با سگ ارتباط دارند، شایع است از دیگر تینیاها می‌توان تینیاهمولیپس نانا ، تینیاساژینتا می‌باشد.

یکی دیگر از انگل هایی که با آب وارد بدن انسان شده و ایجاد بیماری می‌نماید شیستوزما است که با ایجاد بیماری بیلارزیوس می‌نماید، تخم شیستوزما از راه ادرار و گاهی مدفوع وارد آب می‌شود و تخم در آب وارد شده و قسمتی از مرحله تکاملی خود را در آب و قسمتی در بدن حلزون به نام سرکر طی کرده و دوباره وارد آب شده و به صورت موهای سفید کوچکی در آب نمایان است و هرگاه تا 40 ساعت وارد بدن نشود از بین می‌رود و اگر آب آلوده خورده شود. این انگل از طریق خون ، خود را به مثانه رسانده و از جدار مثانه آویزان شده و باعث هماچوری (خون در ادرار) می‌شود.

درمان بیماریهای انگلی ناشی از کرمها

پیرانتل پوموات یا مبندازول به صورت یک دوز واحد ، برای درمان مورد استفاده قرار می‌گیرند. چون عفونت مجدد شایع است، تجویز یک دوز دوم در هفته بعد و یا درمان کل خانواده باید مد نظر باشد. یعنی اگر در یکی از افراد آلودگی به کرمها مشاهده شود باید کل خانواده از این داروها استفاده کنند، چون امکان سرایت به کل خانواده وجود دارد.

توکسوپلاسموز

 نوعی بیماری انگلی مشترک بین انسان و دام است که توسط تک یاخته ای بنام toxoplasma gondii ایجاد می شود این تک یاخته اساساً انگل گربه ها است ولی در بین سایر حیوانات و پرندگان سرتاسر دنیا نیز انتشار دارد . اواوسیت عفونت زای این انگل در روده میزبان اصلی گربه سانان تشکیل شده و حیوانات دیگر از جمله انسان بالغ این اواوسیت به بیماری مبتلا میگردند توکسوپلاسما گونده ای به سه فرم :1-تروفوزوئیت 2-کیست 3-اواوسیت وجود دارد:

 تروفوزوئیت ها به تمام سلولهای پستانداران به استثنای گلبولهای قرمز بدون هسته هجوم می آورند و در هنگام مرحله حاد ومزمن بیماری توکسوپلاسموز در نسوج بدن یافت میشوند -کیستها در سلولهای نسوج میزبان تشکیل میشوند و در انتقال بیماری حائز اهمیت هستند زیرا ممکن است در نسوج بدن حیوانات مبتلا وجود داشته باشند و توسط گوشتخواران بلعیده شوند و از این راه بیماری توکسوپلاسموز به انسان و حیوانات گوشتخوار منتقل شود .اواوسیت ها فقط در بافت پوششی روده گربه سانان یافت میشوند و از طریق مدفوع به بیرون راه پیدا میکنند . اواوسیت های دفع شده ابتدا غیر هاگدار و غیر بیماریزا هستند . و طی یک تا پنج روز بسته به شرایط هاگدار و بیماریزا میشوند . انسان به دو گونه به این بیماری مبتلا میشود: 1-بصورت اکتسابی :که در بالغین گاه هیچ گونه علامتی را ندارد و گاه به اشکال بسیار متنوع از یک تب خفیف گرفته تا درگیری اعصاب ،مغز ؛ریه ؛قلب و چشم و غیره متفاوت است. 2-نوع مادر زادی است که مهمترین خطر آن سقط جنین یا زایمان زودرس است . منشا این عفونت معمولا آلودگی مادر در زمان بارداری است البته گاه آلودگی قبل از بارداری به عنوان منشا عفونت قلمداد میشود .عوارض حاصله متنوع بوده و از عفونت بدون نشانه تا اختلالات شدید چشمی و مغزی و نها یتاً سقط را شامل میشود.

راههای انتقال: 1-خوردن گوشت حاوی کیست بصورت نیم پخته یا گوشت خام (این تک یاخته تحت تاثیر نمک و حرارت درحین مراحل فرآیند تهیه و تولید گوشت قرمز مورد مصرف انسان از بین می رود) 2-مصرف شیر تازه بز:ابتلا، به این بیماری از طریق مصرف شیر خام بز گزارش شده است و بنابراین شیر بز بایستی قبل از مصرف پاستوریزه شود. 3-مصرف تخم مرغ خام یا نیم پز :توکسوپلاسما با هدفهای مختلف از تخم های حاصل از مرغان فاقد علائم بالینی جدا شده است و به این دلیل تخم مرغهای خام یا نیم پز می توانند از منابع مهم آلودگی شدد انسان به توکسوپلاسموز باشد.4-مصرف آب و غذای آلوده به مدفوع گربه: تماس مستقیم یا مصرف هر گونه مواد غذایی که با مدفوع گربه آلوده باشد ممکن است منجر به بلع اواوسیت ها در انسان شود انتقال اواوسیتها به مواد غذای ممکن است توسط حشرات هم انجام شود. 5-انتقال از طریق جفت:وقتی مادران باردار در جریان حاملگی مبتلا به توکسوپلاسموز می شوند عوامل توکسوپلاسما به جنین منتقل میگردد. توکسوپلاسما گوندئی در نسوج جفت تکثیر حاصل نموده و سپس به نسوج جنین گسترش می یابد اگر چه عفونت انتقالی از طریق جفت در هر مرحله از دوران آبستنی انسان ممکن است اتفاق افتد ولی شدت آلودگی توکسوپلاسموز در مادران باردار به هنگام ابتلا، در نیمه اول آبستنی بیشتر خواهد بود چنانچه زنی بیش از شش ماه قبل از حاملگی مبتلاء به توکسوپلاسموز شده باشد نوزاد وی دچار عفونت نخواهد شد و نیز اگر آلودگی کمتر از شش ماه قبل از حاملگی کسب شده باشد خطر انتقال عفونت به جنین فوق العاده کم است. لازم به ذکر است که آلودگی های قبلی مادر در دوران جوانی نیز به عنوان منشا عفونت قلمداد میشود. عوارض از عفونت بدون علامت ، سقط های خود به خودی ، تولد جنین مرده یا نارس و یا تولد نوزاد آلوده تا اختلالات شدید چشمی و مغزی و نها یتاً سقط را شامل میشود .

پیشگیری و کنترل: 1- دستها باید بطور کا ملا دقیق با آب و صابون پس از تماس با گوشت شسته شود 2- شیر آب دسمشویی ها ، چاقوها ؛ چرخ گوشت ها و سایروسایلی که با گوشت نپخته در ارتباط است بایستی با آب وصابون شستوشو داده شوند .زیرا مراحلی از سیر تکاملی انگل توکسوپلاسما گوندئی که در گوشت انجام می شود شرایطی را قراهم می آورد که به سادگی با آب و صابون از بین میروند .هر نوع گوشتی را با درجه حرارت حداقل 70درجه سانتیگراد پخته و سپس به مصرف رساند . زمان حاملگی بایستی از تماس با گربه ، خاک و گوشت خام پرهیز نمایید ظرف مدفوع گربه ها بایستی روزانه تخلیه شود و این کار با احتیات و دقت بایستی انجام شود و حتی المقدور توسط زنان باردار ین کار صورت نگیرد . در موقع باغبانی در حیاط یا باغچه بایستی افراد ا دستکش اسفاده کنند . زنان باردار باید از خطرات بیماری توکسو پلاسموز و نحوه انتقال آن به انسان آگاه باشند .اگر چه تماس با انگل برای هیچ گروهی توصیه نشده است ولی از نظر تئوریک تماس دختران قبل ار سن ازدواج میتواند با ایجاد ایمنی در آنان خطرات بالقوه بیماری را در دوران آبستنی منتفی سازد.

 

کودک مبتلا به توکسوپلاسموز مادر زادی :

تروفوزوئیت ( تاکی زوئبد ) در توکسوپلاسما :

کیست توکسوپلاسما :

بيماري هاي انگلي

مقدمه‌:
    امروزه‌ در بسياري‌ از نقاطجهان‌ بيماريهاي‌ مسري‌مشكلات‌ بسياري‌ را براي‌جوامع‌ انساني‌ به‌ وجودمي‌آورد; اين‌ در حالي‌ است‌ كه‌آسيب‌ها و صدمات‌ و خسارات‌ناشي‌ از اين‌ بيماريها كشورهاي‌در حال‌ توسعه‌ را در مقايسه‌ باكشورهاي‌ صنعتي‌ بيشتر تحت‌تأثير قرار مي‌دهد. در اين‌ ميان‌بيماريهاي‌ انگلي‌ با انتشاري‌گسترده‌ به‌ عللي‌ از قبيل‌ فقر،سؤ تغذيه‌، بي‌سوادي‌، و ازديادبي‌ رويه‌ جمعيت‌، فقدان‌تسهيلات‌ بهداشتي‌ و دههاعامل‌ ديگر بخش‌ عمده‌اي‌ ازمشكلات‌ را به‌ خود اختصاص‌مي‌دهد، به‌ گونه‌اي‌ كه‌ در برخي‌از مناطق‌ جهان‌ سهم‌ بيماريهاي‌انگلي‌ در ايجاد خسارات‌اجتماعي‌، اقتصادي‌ با برخي‌بيماريها نظير سل‌، بيماريهاي‌مقاربتي‌، بيماريهاي‌ قابل‌پيشگيري‌ با واكسن‌ وعفونتهاي‌ حاد تنفسي‌ برابري‌مي‌كند.
    تعريف‌:
    اصولا انگل‌ به‌ موجودي‌ گفته‌مي‌شود كه‌ در داخل‌ يا خارج‌پيكر موجود زنده‌ ديگري‌ به‌طور موقت‌ به‌ سر مي‌برد و ازآن‌ تغذيه‌ مي‌كند و كم‌ و بيش‌موجب‌ ضرر و زيان‌ ميزبان‌خود مي‌شود.
    با توجه‌ همه‌ جانبه‌ به‌ شرايطجوي‌ و جغرافيايي‌ كشورپهناور ما و خصوصيات‌زندگي‌، پايه‌هاي‌ فرهنگي‌ وبهداشتي‌ مردم‌ ما به‌ خوبي‌آشكار است‌ كه‌ انواع‌ مختلف‌انگلها خصوصا گونه‌هاي‌بيماري‌زا مي‌توانند در اين‌كشور زيست‌ كنند و به‌ آساني‌به‌ ميزبانان‌ دست‌ يابند وصدمات‌ لازم‌ را وارد كنند.
    انگلها را به‌ دو دسته‌ انگلهاي‌خارجي‌ و داخلي‌ تقسيم‌مي‌نمايند:
    ۱ - انگلهاي‌ خارجي‌: به‌انگلهايي‌ گفته‌ مي‌شود كه‌ درخارج‌ از بدن‌ ميزبان‌ و در سطح‌بدن‌ او زندگي‌ مي‌كنند، مانندشپشها.
    ۲ - انگلهاي‌ داخلي‌: به‌انگلهايي‌ گفته‌ مي‌شود كه‌ داخل‌بدن‌ ميزبان‌ خود زندگي‌مي‌كنند، مانند كرمهاي‌روده‌اي‌.
    سرايت‌ و انتقال‌بيماريهاي‌ انگلي‌ به‌عوامل‌ سه‌ گانه‌ زيربستگي‌ دارد:
    ۱ - وجود ميزبان‌ حساس‌
    ۲ - وجود منبع‌ آلودگي‌
    ۳ - طرق‌ انتقال‌ آلودگي‌.در واقع‌ تحت‌ تأثير عوامل‌ سه‌گانه‌ فوق‌، سرايت‌، شيوع‌ وپراكندگي‌ بيماريهاي‌ انگلي‌ رادر هر زمان‌ و در هر منطقه‌مي‌توان‌ تخمين‌ زد. از آنجايي‌كه‌ بيماريهاي‌ انگلي‌ همواره‌داراي‌ سير مزمن‌ بوده‌ و كمتر باآثار و علايم‌ باليني‌ همراه‌هستند، لذا افراد آلوده‌ ممكن‌است‌ بعد از بهبود ظاهري‌ وبدون‌ داشتن‌ هر گونه‌ علايم‌كلينيكي‌ به‌ صورت‌ ناقلين‌بيماري‌ درآيند و خود نقش‌منبع‌ آلوده‌ را براي‌ افراد سالم‌به‌ عهده‌ بگيرند. به‌ عبارت‌ديگر نظر به‌ اين‌ كه‌ در افرادناقل‌ تعادل‌ بيولوژيكي‌ خاص‌بين‌ انگل‌ و ميزبان‌ به‌ وجودمي‌آيد، لذا اين‌ گونه‌ ناقلين‌ درحالي‌ كه‌ از صدمات‌ انگل‌محفوظ هستند در عين‌ حال‌منبع‌ و ناقل‌ عامل‌ بيماري‌مي‌باشند. بدين‌ جهت‌ آگاهي‌ ازنقش‌ بيماريهاي‌ انگلي‌ وراههاي‌ پيشگيري‌ از آنها ازاهميت‌ خاصي‌ برخوردار است‌.
    ژيارديازيس‌
    ژيارديالامبليا يك‌ پروتوزوئرفلاژل‌دار است‌ كه‌ عامل‌ ايجاداسهال‌ عفوني‌ مي‌باشد. اين‌عفونت‌ در كودكان‌ بيشتر ازبالغين‌ شايع‌ است‌. از علل‌ مهم‌ابتلا به‌ عفونت‌ در كشورهاي‌ درحال‌ توسعه‌ (همچنين‌ در مراكزنگهداري‌ كودكان‌ عقب‌ مانده‌ذهني‌ و مهدكودك‌ها)ژياردياست‌ كه‌ در افراد مبتلا به‌سوء تغذيه‌ و يا نقص‌ ايمني‌بيشتر است‌.
    راه‌ انتقال‌:
    ژيارديا لامبليا در انسان‌ ازطريق‌ خوردن‌ كيست‌ به‌ وجودمي‌آيد. كيست‌ها از طريق‌مدفوع‌ افراد آلوده‌ دفع‌مي‌شوند و آب‌ و غذا را آلوده‌مي‌كنند.
     آلودگي‌ منابع‌ آب‌ آشاميدني‌ بافاضلابهاي‌ حاوي‌ كيست‌ ياتخم‌ انگل‌ و اغذيه‌ دستمالي‌شده‌ با دستهاي‌ آلوده‌ به‌ كيست‌يا تخم‌ انگل‌ از مهمترين‌ منابع‌انتقال‌ بيماري‌ مي‌باشد. گر چه‌كودكان‌ نسبت‌ به‌ ژيارديا ازحساسيت‌ ويژه‌ برخوردارهستند با اين‌ حال‌ بيماري‌ دربالغين‌، حتي‌ ورزشكاران‌ وافرادي‌ كه‌ خوب‌ تغذيه‌ مي‌كنندو شرايط زيستي‌ مناسب‌ دارند،گزارش‌ شده‌ است‌. كلامصونيت‌ در برابر ژياردياحاصل‌ نمي‌شود و انسان‌ هميشه‌ممكن‌ است‌ آلوده‌ شود.
    انتقال‌ اين‌ بيماري‌ از انسان‌ به‌انسان‌ به‌ طور مستقيم‌ نيزامكان‌پذير است‌.
    اپيدميولوژي‌:
    ميزان‌ بروز در نقاط مختلف‌دنيا از ۵ تا ۵۰ درصد متفاوت‌است‌. عقيده‌ بر اين‌ بود كه‌انسان‌ تنها مخزن‌ ژيارديالامبليا مي‌باشد، ولي‌ امروزه‌عقيده‌ بر اين‌ است‌ كه‌ ژيارديا،سگ‌ و سگ‌ آبي‌ را نيز مبتلامي‌سازد.
    علايم‌ بيماري‌:
    ژيارديازيس‌ در كودكان‌ به‌مراتب‌ بيشتر از بزرگسالان‌علامت‌ دار است‌. علايم‌ در ۴۰تا ۸۰ درصد كودكان‌ آلوده‌ پس‌از يك‌ دوره‌ كمون‌ متوسط ۸روزه‌، آشكار مي‌شود.شايع‌ترين‌ تظاهرات‌ بيماري‌اسهال‌، كاهش‌ وزن‌، دردهاي‌شكمي‌ و نقص‌ در رشدمي‌باشد. شروع‌ علايم‌ آن‌ ممكن‌است‌ شديد و تند و يا تدريجي‌باشد. بيماري‌ خودبخودمي‌تواند محدود شونده‌ و ياتوانايي‌ ايجاد اسهال‌ شديدطولاني‌ مدت‌ و سوء جذب‌ راداشته‌ باشد.
    سوء جذب‌ قندها، چربي‌ها وويتامين‌هاي‌ محلول‌ در چربي‌ممكن‌ است‌ در بيش‌ از نيمي‌ ازبيماران‌ اتفاق‌ بيفتد.
    تشخيص‌:
    كيست‌هاي‌ ژيارديا لامبلياممكن‌ است‌ در نمونه‌هاي‌مدفوع‌ تهيه‌ شده‌ از افراد مبتلاپيدا شود. از آنجا كه‌ ترشح‌ ودفع‌ كيست‌ نامنظم‌ است‌آزمايش‌ نمونه‌هاي‌ متعددمدفوع‌ ممكن‌ است‌ لازم‌ شود،ولي‌ فقط ۵۰درصد افراد آلوده‌بدين‌ طريق‌ شناسايي‌ مي‌شوندو آزمايش‌ Entero Testآزمايشي‌ مفيد، ساده‌ و روش‌بي‌خطري‌ براي‌ تشخيص‌ژيارديا لامبلياست‌.
    درمان‌:
    در درمان‌ ژيارديازيس‌داروهاي‌ فورازوليدون‌،مترونيدازول‌ و مانند آن‌استفاده‌ مي‌شود.
    پيشگيري‌:
    رعايت‌ اصول‌ بهداشت‌ فردي‌ واجتماعي‌ - استفاده‌ از آب‌آشاميدني‌ سالم‌ و بهداشتي‌ -رعايت‌ بهداشت‌ مواد غذايي‌ -كنترل‌ و نظارت‌ بر مراحل‌تهيه‌، توليد، توزيع‌ و فروش‌مواد غذايي‌ - انجام‌ معاينات‌دوره‌اي‌ براي‌ افرادي‌ كه‌ باموادغذايي‌ سرو كار دارند و درصورت‌ ابتلا به‌ انگل‌، درمان‌آنها و آموزش‌ راههاي‌ انتقال‌ وپيشگيري‌ از بيماري‌ به‌ جامعه‌.
    اكسيور:
    اكسيور يا كرم‌ نخي‌ شكل‌ كه‌ به‌آن‌ كرمك‌ نيز مي‌گويند، كرمي‌است‌ كه‌ به‌ صورت‌ انگل‌انساني‌ در كليه‌ نقاط دنيا ديده‌مي‌شود و كرم‌ بالغ‌ آن‌استوانه‌اي‌ و ريز به‌ شكل‌ نخ‌ وسفيدرنگ‌ يا شفاف‌ بوده‌ وپوسته‌ آن‌ نرم‌ مي‌باشد. كرم‌ بالغ‌در نواحي‌ شكم‌، آپانديس‌ ونواحي‌ تحتاني‌ روده‌ بزرگ‌زندگي‌ مي‌كند. اين‌ كرم‌ها دراواخر شب‌ از مخرج‌ خارج‌مي‌شوند و در سطح‌ جلدي‌ناحيه‌ نشيمنگاه‌ تخمگذاري‌مي‌كنند. وجود كرم‌ بالغ‌ درروده‌ها گاهي‌ علايمي‌ را ايجادمي‌كنند و علايم‌ بيشتر بر اثرحركت‌ كرم‌ ماده‌ بارور ازسوراخ‌ مخرج‌ به‌ خارج‌ ظاهرمي‌شود كه‌ با علايم‌ تحريك‌ وخارش‌ جلدي‌ اطراف‌ نشيمن‌،تب‌ در كودكان‌، ايجاد زخم‌ وخونريزي‌ بر اثر خاراندن‌نشيمنگاه‌ و چركي‌ شدن‌ زخم‌ديده‌ مي‌شود. خارش‌ معمولا درهنگام‌ شب‌ بوده‌ و سبب‌بي‌خوابي‌ كودك‌ مي‌شود كه‌ براثر آن‌ عوامل‌ خستگي‌،بي‌قراري‌ و عصبانيت‌ دركودك‌ بروز مي‌كند. استقراركرم‌ در زايده‌ آپانديس‌ ممكن‌است‌ سبب‌ ايجاد آپانديست‌شود. بعضي‌ علايم‌ ديگر مانندخارش‌ دماغ‌، دندان‌ قروچه‌شب‌ هنگام‌ را نيز به‌ علت‌آلودگي‌ به‌ اكسيور دانسته‌اند.كرم‌ بالغ‌ در ناحيه‌ نشيمنگاه‌قابل‌ مشاهده‌ است‌. براي‌تشخيص‌ قطعي‌ كرمك‌ بايد ازكاغذ سلوفان‌ كه‌ به‌ ناحيه‌نشيمنگاه‌ چسبانده‌ مي‌شوداستفاده‌ كرد; تخم‌هاي‌ انگل‌ به‌اين‌ كاغذ مي‌چسبد و به‌ راحتي‌قابل‌ مشاهده‌ است‌.
    درمان‌ :
    رعايت‌ بهداشت‌ فردي‌ ومصرف‌ داروهاي‌ ضد انگل‌طبق‌ دارونامه‌ خانه‌ بهداشت‌مي‌باشد.
    پيشگيري‌:
    ۱ - شستشوي‌ مكرر نشيمن‌ به‌خصوص‌ صبح‌ زود كه‌ طفل‌ ازخواب‌ بيدار مي‌شود.
    ۲ - شستشوي‌ مكرر دستها به‌خصوص‌ پس‌ از اجابت‌ مزاج‌ وكوتاه‌ كردن‌ ناخن‌ها
    ۳ - شستشوي‌ روزانه‌ لباس‌زير و ملافه‌ها در روزهاي‌درمان‌
    ۴ - درمان‌ همزمان‌ همه‌ اطفال‌و اعضاي‌ خانواده‌ كه‌ با هم‌زندگي‌ مي‌كنند.
    ۵ - رعايت‌ ساير مواردپيشگيري‌ مانند پيشگيري‌ درژيارديازيس‌ مي‌باشد.
    آميبيازيس‌
    آميبيازيس‌ عفونت‌ انساني‌ باآنتامباهيستوليتيكاست‌ كه‌شيوع‌ جهاني‌ دارد. و بيشتر دركانونهاي‌ بومي‌ خصوصا درمناطقي‌ با استاندارد پايين‌ ازنظر بهداشتي‌، اجتماعي‌ واقتصادي‌ شايع‌ است‌.آنتامباهيستوليتيكا دستگاه‌گوارش‌ را آلوده‌ مي‌كند و دراغلب‌ افراد آلوده‌ باعث‌ بيماري‌مختصر، يا بدون‌ ايجاد بيماري‌مي‌شود. در تعداد كمي‌ از افرادممكن‌ است‌ اين‌ انگل‌ به‌ مخاطروده‌ حمله‌ كند يا به‌سايرارگانها مخصوصا كبدمنتشر شود.
    راه‌ انتقال‌:
    عفونت‌ از طريق‌ خوردن‌كيست‌هاي‌ انگل‌ استقرارمي‌يابد; اين‌ كيست‌ها به‌ شرايطمحيطي‌ نظير دماي‌ پايين‌ وغلظتهاي‌ كلر كه‌ در كلرزني‌آب‌ مصرف‌ مي‌شود، مقاوم‌مي‌باشد. انگل‌ با حرارت‌ ۵۵درجه‌ سانتي‌ گراد مي‌تواندكشته‌ شود. به‌ دنبال‌ خوردن‌كيستي‌ كه‌ به‌ اسيديته‌ معده‌ وآنزيمهاي‌ گوارشي‌ مقاوم‌ باشد،كيست‌ در روده‌ باريك‌ مي‌شودو تشكيل‌ فرم‌ فعال‌ انگل‌ رامي‌دهد. انسان‌ ميزبان‌ طبيعي‌ ومخزن‌ آنتامباهيستوليتيكااست‌; عفونت‌ از طريق‌ غذا وآب‌ آلوده‌ منتقل‌ مي‌شود وبنابراين‌ انتقال‌ دهندگان‌موادغذايي‌ كه‌ حامل‌ كيست‌آميب‌ نيز مي‌باشند نقش‌ مهمي‌در گسترش‌ بيماري‌ دارند.
    اپيدميولوژي‌:
    ميزان‌ بروز عفونتهاي‌ آميبي‌ درسراسر جهان‌ از ۵ درصد تا ۸۱درصد تغيير مي‌كند. تخمين‌زده‌ مي‌شود كه‌ ۱۰ درصدجمعيت‌ در سرتاسر جهان‌ به‌آنتامباهيستوليتيكا آلوده‌هستند.
    اسهال‌ آميبي‌ ناشي‌ از تهاجم‌آميب‌ به‌ مخاط لوله‌ گوارش‌افراد آلوده‌ اتفاق‌ مي‌افتد.انتشار انگلها به‌ ارگانهاي‌داخلي‌ نظير كبد، در ميزان‌كمتري‌ از افراد آلوده‌ اتفاق‌مي‌افتند و در كودكان‌ كمتر ازبزرگسالان‌ مي‌باشد.
    علايم‌ بيماري‌:
    بيشتر افراد آلوده‌ بدون‌ علامت‌هستند، ولي‌ كيست‌ها درمدفوع‌ آنها پيدا مي‌شوند.تهاجم‌ بافتي‌ در ۲ تا ۸ درصدافراد آلوده‌ اتفاق‌ مي‌افتد.آميبيازيس‌ روده‌ ممكن‌ است‌در عرض‌ ۲ هفته‌ پس‌ ازآلودگي‌ اتفاق‌ بيفتد و يا براي‌ماهها به‌ تأخير افتد شروع‌ آن‌معمولا تدريجي‌ و با دردهاي‌شكمي‌ و حركات‌ گوارشي‌ زيادمي‌باشد و اغلب‌ اسهال‌ نيزهمراه‌ با زور پيچ‌ است‌; مدفوع‌به‌ رنگ‌ خوني‌ بوده‌ و حاوي‌مقدار زيادي‌ موكوس‌ مي‌باشد.
    تشخيص‌:
    بر اساس‌ جستجوي‌ ارگانيسم‌در نمونه‌ مدفوع‌ها يا به‌ ندرت‌در مواد آسپيره‌ شده‌ از آبسه‌كبدي‌ مي‌باشد. حداقل‌ ۳ نمونه‌مدفوع‌ بايد توسط فرد مجرب‌آزمايش‌ شود.
    درمان‌:
    استفاده‌ از مترونيدازول‌ به‌صورت‌ خوراكي‌ با نظر پزشك‌مي‌باشد و معمولا بيش‌ از يك‌قلم‌ دارو مورد نياز است‌.
    عوارض‌ دارو:
    شامل‌ تهوع‌، اسهال‌ و احساس‌مزه‌ فلزي‌ در دهان‌ مي‌باشد;اين‌ عوارض‌ ماندگار نيست‌ و بااتمام‌ درمان‌ از بين‌ مي‌رود.
    پيشگيري‌:
    مانند راههاي‌ پيشگيري‌ دردرمان‌ ژيارديازيس‌ مي‌باشد.
    تري‌ كيوريازيس‌ ياتريشينوز
    تري‌كيوريس‌تري‌ كيورا(Trichuris Trichiura)يكي‌ از شايع‌ترين‌ عفونتهاي‌كرمي‌ انسان‌هاست‌. تقريبا نيم‌بيليون‌ مورد در سراسر جهان‌وجود دارد. عفونت‌ در آب‌ وهواي‌ گرمسيري‌ شايع‌تر است‌،اما در آمريكا شمالي‌ هم‌ وجوددارد.
    راه‌ انتقال‌:
    عفونت‌ از خوردن‌ تخمهاي‌ بالغ‌انگل‌ است‌ كه‌ در مدفوع‌ افرادآلوده‌ وجود دارد. اين‌ انگل‌ درعرض‌ ۲ تا ۴ هفته‌ در صورت‌وجود شرايط مناسب‌ رطوبتي‌در خاك‌ بالغ‌ مي‌شود. تخمهاپس‌ از ورود به‌ بدن‌ باز مي‌شودو لاروها به‌ روده‌ كوچك‌ نفوذمي‌كنند و در آنجا به‌ مدت‌ ۳ تا۱۰ روز مي‌مانند و سپس‌ به‌آهستگي‌ به‌ سمت‌ پايين‌ حركت‌كرده‌ به‌ كرم‌ بالغ‌ تبديل‌مي‌شوند. محل‌ استقرار نهايي‌كرمها سكوم‌ و كولون‌ صعودي‌مي‌باشد.
    تخم‌ريزي‌ توسط كرمهاي‌ ماده‌بالغ‌ يك‌ تا ۳ ماه‌ بعد از عفونت‌رخ‌ مي‌دهد.
    اپيدميولوژي‌:
     تري‌ كيوريازيس‌ در جوامع‌روستايي‌ فاقد تسهيلات‌بهداشتي‌ بيشترين‌ شيوع‌ رادارد. انسان‌، ميزبان‌ اوليه‌ آن‌است‌. بيشترين‌ شيوع‌ و شدت‌عفونت‌ در بچه‌هاست‌. انتقال‌تخمهاي‌ جنين‌دار توسطدستها، غذاها يا نوشيدني‌هاي‌آلوده‌ رخ‌ مي‌دهد. تخمها نيزممكن‌ است‌ توسط مگسها وساير حشرات‌ منتقل‌ شوند.
    علايم‌ بيماري‌:
    بيشتر افراد آلوده‌ بدون‌علامتند. با وجود اين‌ شكايات‌شكمي‌ مبهم‌، قولنج‌، خارش‌ درناحيه‌ مقعد خصوصا شبها ازعلايم‌ اين‌ بيماري‌ است‌. هر كرم‌بالغ‌ ۰/۰۵ سي‌سي‌ خون‌ در هرروز مي‌مكد; بنابراين‌عفونت‌هاي‌ سنگين‌ ايجادكم‌خوني‌ خفيف‌ مي‌كند.
    تشخيص‌ و درمان‌:
    يافتن‌ تخم‌ كرم‌ درگسترش‌هاي‌ مدفوع‌ راه‌تشيخص‌ مي‌باشد. داروي‌خوراكي‌ مبندازول‌ به‌ ميزان‌تعيين‌ شده‌ در دارونامه‌بهورزي‌ مي‌تواند به‌ درمان‌ اين‌عفونت‌ كمك‌ كند.
    راههاي‌ پيشگيري‌:
    مانند آنچه‌ در خصوص‌ژيارديازيس‌ گفته‌ شد.
    شيگلوز
    چهار جنس‌ شيگلا مسؤول‌بيماري‌ هستند كه‌ همه‌ توانايي‌تهاجم‌ به‌ سلولهاي‌ اپيتليال‌كولوني‌ دارند.
    تعداد كمي‌ از شيگلاها ممكن‌است‌ سبب‌ بروز بيماري‌ شود.خوردن‌ ۱۰ عدد از شيگلاديسانتريه‌ در بعضي‌ افرادحساس‌ باعث‌ ايجاد بيماري‌مي‌شود. ولي‌ ارگانيسم‌هايي‌مانند ويبريوكلرا نياز به‌خوردن‌ ۱۰۸ تا ۱۰۱۰ ارگانيسم‌دارند تا ايجاد بيماري‌ كنند.شيگلا به‌ سادگي‌ از فردي‌ به‌فرد ديگر قابل‌ انتقال‌ است‌.
    اپيدميولوژي‌:
    عفونت‌ شيگلايي‌ در آب‌ وهواي‌ معتدل‌ در ماههاي‌ گرم‌ ودر آب‌ و هواي‌ گرمسيري‌ درفصل‌ باراني‌ بيشترين‌ امكان‌بروز را دارد. هر دو جنس‌ به‌طور مساوي‌ مبتلا مي‌شوند.
    اگر چه‌ عفونت‌ در هر سني‌مي‌تواند رخ‌ دهد، ولي‌شايع‌ترين‌ سن‌ براي‌ بيماري‌دومين‌ و سومين‌ سال‌ زندگي‌است‌. عفونت‌ به‌ دلايل‌ نامعلوم‌در ۶ ماه‌ اول‌ نادر است‌.شيرمادر كه‌ در مناطق‌ آندميك‌حاوي‌ آنتي‌ باديهايي‌ بر ضدآنتي‌ژنهاي‌ بيماري‌زاي‌ اين‌ارگانيسم‌ است‌، ممكن‌ است‌ درتوجيه‌ اين‌ شيوع‌ سني‌ كمك‌كننده‌ باشد. آب‌ و غذاي‌ آلوده‌(سالاد يا غذاهاي‌ ديگر كه‌ بادخالت‌ دست‌ درست‌ مي‌شوند)از عوامل‌ مهم‌ انتقال‌ آلودگي‌است‌. انتقال‌ شخص‌ به‌ شخص‌در اكثر نقاط جهان‌ مكانيسم‌اصلي‌ عفونت‌ است‌.
    علايم‌ بيماري‌:
    به‌ دنبال‌ خوردن‌ شيگلا، دوره‌كمون‌ چند روزه‌اي‌ قبل‌ ازشروع‌ علايم‌ به‌ وجود مي‌آيد; به‌طور مشخص‌ درد شكمي‌شديد، تب‌ بالا، استفراغ‌،بي‌اشتهايي‌، دفع‌ مدفوع‌ به‌شكلي‌ دردناك‌ و همراه‌ بااحساس‌ نياز فوري‌ به‌ دفع‌ رخ‌مي‌دهد. در اين‌ زمان‌ ممكن‌است‌ اتساع‌ و حساسيت‌شكمي‌، افزايش‌ صداهاي‌روده‌اي‌ وركتوم‌ دردناك‌ وجودداشته‌ باشد. ابتدا ممكن‌ است‌اسهال‌ آبكي‌ و حجيم‌ باشد وسپس‌ به‌ مدفوع‌هاي‌ مكرربلغمي‌ خوني‌ و كم‌ حجم‌ تبديل‌شود. اما بعضي‌ از بچه‌ها اصلا به‌مرحله‌ اسهال‌ خوني‌ نمي‌رسندو برخي‌ از ابتدا مدفوعشان‌خوني‌ است‌.
    ممكن‌ است‌ دهيدراتاسيون‌شديد مربوط به‌ از دست‌ دادن‌آب‌ و الكتروليت‌ها از راه‌مدفوع‌ و استفراع‌ رخ‌ دهد.اسهال‌ درمان‌ نشده‌ ۱ تا ۲ هفته‌طول‌ مي‌كشد، اما فقط در ۱۰درصد بيماران‌ اسهال‌ بيشتر ازده‌ روز خواهد بود. به‌ جز درشيرخواران‌ مبتلا به‌ سوء تغذيه‌،اسهال‌ مزمن‌ شايع‌ نيست‌.
    درمان‌:
    همانند گاسترو آنتريت‌هاي‌ناشي‌ از علل‌ ديگر اولين‌ نكته‌در بچه‌هاي‌ مشكوك‌ به‌شيگلوز مسأله‌ اصلاح‌ و حفظآب‌ و الكتروليت‌ هاست‌.داروهاي‌ كاهنده‌ حركت‌ روده‌را نبايد مصرف‌ كرد، چون‌ اين‌خطر وجود دارد كه‌ بيماري‌مزمن‌ شود.
    نكته‌ بعدي‌ تصميم‌گيري‌ درمورد مصرف‌ آنتي‌ بيوتيك‌است‌. اگر چه‌ بعضي‌ به‌ خاطرماهيت‌ محدود شونده‌ بيماري‌،قيمت‌ آنتي‌ بيوتيك‌ و خطرايجاد ارگانيسم‌هاي‌ مقاوم‌، عدم‌استفاده‌ از آنتي‌ بيوتيك‌ راتوصيه‌ مي‌كنند، ولي‌ يك‌نظريه‌ متقاعد كننده‌ به‌ نفع‌تجويز آنتي‌ بيوتيك‌ دربچه‌هاي‌ مشكوك‌ به‌ شيگلوزوجود دارد; حتي‌ اگر بيماري‌كشنده‌ نباشد كودك‌ درمان‌نشده‌ به‌ مدت‌ ۲ هفته‌ يا بيشتركاملا بيمار مي‌باشد و ممكن‌است‌ اسهال‌ عود كننده‌ يا مزمن‌رخ‌ دهد. خطر ايجاد سوء تغذيه‌در حين‌ بيماري‌ طولاني‌ وجوددارد.
    پيشگيري‌:
    دو راه‌ ساده‌ براي‌ پيشگيري‌ ازشيگلوز در كودكان‌ وجود دارد:
    اول‌، تشويق‌ به‌ مصرف‌ شيرمادر در مناطقي‌ كه‌ شيگلوزشايع‌ است‌. شير مادر خطرشيگلوز علامت‌ دار را كاهش‌مي‌دهد و شدت‌ آن‌ را درشيرخواراني‌ كه‌ علي‌رغم‌مصرف‌ شيرمادر، مبتلا شده‌اندكاهش‌ مي‌دهد. دوم‌، آموزش‌تكنيك‌هاي‌ شستن‌ دست‌ها درخانواده‌ به‌ خصوص‌ بعد ازمدفوع‌ كردن‌ و قبل‌ از تهيه‌ ومصرف‌ غذا; ساير اقدامات‌بهداشت‌ عمومي‌ از قبيل‌ اصلاح‌آب‌ و فاضلاب‌، دفع‌ صحيح‌مدفوع‌ و رعايت‌ بهداشت‌موادغذايي‌ نيز مؤثر است‌.

http://www.pezeshk.us/?p=6033

نحوه جمع آوري نمونه مدفوع جهت تشخيص عفونت هاي انگلي  

نمونه برداري بايد به نحوي انجام پذيرد كه امكان تشخيص و جداسازي هر انگلي وجود داشته باشد. تشخيص عفونتهاي انگلي به امتحان ميكروسكوپي مدفوع، ادرار، خون، خلط، بافت و در مواردي بررسي ماكروسكوپي نمونه استوار است. نمونه ها بايد در يك ظرف دهان گشاد تميز پلاستيكي يا مومي جمع آوري گردد. در پيچ ظرف بايد كاملاً محكم باشد تا رطوبت نمونه حفظ گردد.

نمونه ها نبايد با آب يا ادرار مخلوط شود زيرا سبب بي حركت شدن تروفوزوئيت تك ياخته و يا موجب از بين رفتن آن مي گردد. آلودگي

 اتفاقي نمونه با خاك و يا آب ممكن است باعث گردد كه نمونه به ارگانيسمهاي داراي زندگي آزاد كه موجود در آب و يا خاك مي باشند آلوده شده كه در اين مورد به آساني با تك ياخته هاي انگلي اشتباه مي شوند و جمع آوري نمونه از توالت فرنگي و … نيز مناسب نمي باشد.

تداخل مواد: بعضي از مواد مانند روغنهاي معدني، باريم (كريستالها مانع مشاهده انگل به خصوص تك ياخته ها مي گردند) بيسموت، آنتي بيوتيكها (تتراسيكلين)، داروهاي ضدمالاريا و مواد غيرقابل جذب تركيبات ضد اسهالي در جداسازي انگلهاي روده اي تداخل مي كنند. بعد از مصرف مواد فوق بوسيله بيمار، ممكن است براي مدت يك هفته تا چند هفته نتوان انگل را تشخيص داد. معمولاً دو ماده اي كه به مقدار زياد توسط بيماران مصرف مي گردد باريم و آنتي بيوتيك است كه تتراسيكلين باعث كاهش يا از بين رفتن انگل ها (مخصوصاً تك
ياخته ها) مي گردد و در چنين مواردي بايد نمونه برداري بعد از گذشت 7 روز انجام شود.

 ثبت مشخصات نمونه

هر نمونه بايد داراي مشخصات نام بيمار، نام پزشك، شماره آزمايشگاه، تاريخ و زمان جمع آوري نمونه باشد. برگ درخواست پزشك بايد ضميمه شده و در آن اطلاعات اضافي مانند تشخيص احتمالي بيماري با توجه به علائم آن و يا تاريخچه مسافرت به منطقه خاص و … ذكر گرديده باشد.

* بايد توجه نمود كه چون هر نمونه مدفوع مي تواند به عنوان يك منبع مهم باكتري، ويروس و انگل باشد، لذا بايد به عنوان يك منبع آلوده كننده مهم محسوب گردد.

تعداد نمونه ها

حداقل 3 نمونه، به صورت هر روز يا يك روز در ميان بايد جمع آوري گردد (به دليل اينكه معمولاً بعضي از تك ياخته ها و تخم كرمها به صورت تناوبي دفع مي گردند). در مواردي كه بيمار اسهال و درد شكم نداشته باشد مي توان دو نمونه را بطور معمول و يك نمونه را بعد از استفاده از يك مسهل مانند سولفات منيزيم يا Fleets phosho-soda جمع آوري نمود. از مسهل هاي روغني نبايد استفاده كرد زيرا روغن باعث كندي حركت تروفوزوئيت شده و به علت تغيير شكل انگل، تشخيص را مشكل مي سازد . در مواردي كه پزشك مشكوك به آميباز روده اي باشد جمع آوري 6 نمونه بيمار كمك كننده است و باعث تشخيص عفونتهاي آميبي به ميزان
90% مي گردد، اما معمولاً كمتر توسط پزشك درخواست مي گردد. در صورت مثبت بودن آزمايش انگل در نوبت اول، دو نوبت ديگر نيز حتماًُ بايد مورد بررسي قرار گيرد، چون ممكن است بيمار به دو يا چند انگل مختلف آلوده باشد.

زمان جمع آوري

اگر نمونه هاي مدفوع به صورت يك روز درميان جمع آوري گردد، 3 نمونه را بايد حداكثر در فاصله زماني 10 روز جمع آوري كرد. اگر منظور جمع آوري 6 نمونه باشد، بايد آنها را حداكثر در فاصله زماني 14 روز جمع آوري كرد.

* بايد توجه نمود كه نبايد در طي يك روز بيشتر از يك نمونه از بيمار جمع آوري نمود.

زمان صحيح انجام آزمايش بعد از جمع آوري نمونه

بستگي به روش جمع آوري نمونه در آزمايشگاه دارد چون بعضي از آزمايشگاهها از مواد نگهدارنده استفاده
مي كنند.

زمان صحيح به شرح زير است

آبكي (Liquid or watery) : بايد در فاصله زماني 30 دقيقه بعد از جمع آوري نمونه آزمايش شود.

نرم (Soft) : بايد در فاصله زماني 30 دقيقه بعد از جمع آوري نمونه آزمايش شود.

نيمه شكل دار (Semi formed) : بايد در فاصله زماني 60 دقيقه بعد از جمع آوري نمونه آزمايش شود.

كاملاً شكل دار (formed) همان روز يا روز بعد مي تواند آزمايش شود.

بايد توجه نمود كه مي توان نمونه را در يخچال c º(5-3) نگهداري نمود كه در اين حالت، تخمها لاروها و كيستهاي تك ياخته تا چند روز

 بدون تغيير شكل حفظ مي شود اما بايد توجه نمود كه نمونه ها يخ نزند، چون در اثر نگهداري در دماي زير صفر، خصوصيات ظاهري انگل تغيير مي كند. نمونه نگهداري شده در يخچال براي انجام آزمايش مستقيم به هيچ وجه مناسب نيست چون تروفوزوئيت تك ياخته از بين مي رود. همچنين نمونه ها را به هيچ وجه نبايد در انكوباتور قرار داد به علت اينكه باعث تخريب انگل مي گردد.

اگر چه نگهداري نمونه تازه مدفوع در يخچال ممكن است تخريب انگلها را به تاخير بيندازد، اما در صورت عدم توانايي در انجام به موقع آزمايش جهت حفظ خصوصيات ظاهري تروفوزوئيت ها، بهتر است نمونه مدفوع را در ماده نگهدارنده قرار داد و آن را در فرصت مناسب آزمايش نمود

قوام نمونه:

قوام نمونه ممكن است از آبكي تا كاملا شكل دار حتي سخت متغير باشد و معمولا ممكن است به صورت زير مشاهده گردد.
(ايزم، به سختي شكل مي گيرد) Soft ، ( شل، شكل دار خرد مي شود ) Semi Formed, Formed
طبق نظريه سازمان جهاني بهداشت ، بيشتر تقسيمات زير مد نظر بوده و بايد ثبت و گزارش گردد:
 Loose, Soft, Formed Watery

تروفوزوئيت آميبها و تاژكداران بيشتر در نمونه هاي آبكي يا شل ديده مي شود و سريعاً در درجه حرارت طاق از بين مي روند. همچنين ممكن است در نمونه نرم (soft) نيز تروفوزوئيت تك ياخته مشاهده گردد. معمولاً خصوصيات ظاهري كيستهاي موجود در نمونه شكل دار، در درجه حرارت اطاق و در فاصله زماني يك روز تغيير نمي كند. تخمها و لاروها در هر نمونه اي با هر گونه قوام ممكن است مشاهده ردند اما در نمونه هاي آبكي به علت رقيق بودن نمونه، شانس يافتن آنها كم مي شود، اما در درجه حرارت اطاق به نسبت تروفوزوئيتها و كيستها خصوصيات خود را از دست نمي دهند. فقط اگر بعضي از تخمهاي كرمهاي قلابدار بيشتر از يك روز در درجه حرارت اطاق بماند تبديل به لارو شده و يا در اين شرايط ممكن است لاروهاي فيلاريفرم استرونژيلوئيدس استركوراليس مشاهده گردد.

بعضي مواقع كرم آسكاريس، كرم سنجاقي و يا بندهاي كرمهاي نواري ممكن است در سطح يا زير مدفوع مشاهده شود. بندرت ممكن است كرم تريكوسفال، كرم قلابدار و هيمنولپيس نانا در مدفوع ديده شود و معمولاً دفع اين كرمها بعد از درمان يا مصرف مسهل مشاهده مي گردد. جهت جدا نمودن اين انگلها،مي توان مقداري از نمونه را با سرم فيزيولوژي مخلوط كرده و سپس آن را از چند لايه گاز مرطوب صاف نمود. در مورد عفونتهاي انگلي ناشي از كرمها، بايد 1 تا 2 هفته بعد از درمان، آزمايش مدفوع را تكرار نمود. در مورد عفونتهاي انگلي ناشي از تك ياخته، اين كنترل بايد 3 تا 4 هفته بعد از درمان انجام گرفته و در مورد افراد مداوا شده براي عفونت ناشي از كرم تينا، 6-5 هفته بعد از درمان، انجام آزمايش مجدد توصيه مي گردد.

 نحوه جمع آوري نمونه مدفوع جهت تشخيص عفونت هاي انگلي

نگهداري نمونه ها

اغلب يك فاصله زماني بين جمع آوري نمونه تا رسيدن آن به آزمايشگاه و يا زمان انجام آزمايش نمونه وجود دارد. اگر اين مدت زمان بيشتر از فاصله زماني ذكر شده باشد بايد فوراً نمونه را بعد از جمع آوري و يا بعد از دريافت بوسيله آزمايشگاه در ماده نگهدارنده قرار داد.

اگر تعداد نمونه هاي مدفوع آزمايشگاه زياد است، بايد نمونه ها را مورد بررسي قرار داد و در ابتدا سريعاً نمونه ها شل، آبكي و يا داراي خون و موكوس را آزمايش نمود و يا بعد از ثبت خصوصيات ظاهري آنها در ماده نگهدارنده قرار داد. مواد نگهدارنده متنوعي وجود دارد كه پرمصرف ترين آنها فرمالين 5% يا 10% است كه مي توان در روي اين نمونه عمل تغليظ را نيز انجام داد.

مواد نگهدارنده ديگر شامل Sodium*Acetate Acetic-formalin = (SAF)

(مي توان روي نمونه نگهداشته شده در اين ماده عمل تغليظ و رنگ آميزي را انجام داد)

Merthiolate-lodine-formalin = (MIF)

از نمونه نگهداري شده در اين ماده مي توان جهت تهيه گسترش مستقيم و انجام روشهاي تغليظ استفاده نمود اما تهيه گسترش رنگ آميزي با كيفيت مطلوب از آن آسان نمي باشد. بخصوص در مورد نمونه هاي حاوي تروفوزوئيت تك ياخته، كه در رنگ آميز خصوصيات آن مشخص نمي شود.

Schaudinn’s fixative

اين ماده ثابت كننده جهت نمونه هاي مدفوع تازه و يا هر نمونه تهيه شده از مخاط روده (نمونه هاي حاصل از سيگموئيدوسكوپي) مناسب مي باشد.

Polyvinyl Alcohol = (PVA)

اگرچه هر دو روش تغليظ و رنگ آميزي را مي توان در مورد نمونه هاي نگهداري شده در اين ماده بكار برد، اما طبق توصيه National committee for clinical laboratory standards = NCCLS بهتر است عمل تغليظ را روي نمونه هاي نگهداري شده در فرمالين و عمل رنگ آميزي را روي نمونه نگهداري شده در PVA انجام داد.

بايد توجه نمود كه نسبت بين مدفوع و ماده نگهدارنده بايد به نسبت يك قسمت از مدفوع و سه قسمت ماده نگهدارنده بوده و كاملاً با هم مخلوط شوند. به طور كلي مدت زمان مجاورت مدفوع و ماده نگهدارنده نبايد كمتر از 30 دقيقه باشد. نمونه هاي مدفوع موجود در ماده نگهدارنده مي تواند در درجه حرارت اطاق نگهداري شوند.

فرمالين: بيشترين ماده ثابت كننده اي است كه جهت تخم كرمها، لاروها، كيست تك ياخته ها و اووسيست استفاده  مي شود. معمولاً فرمالين خريداري شده 37% است كه يك محلول آبي 37% از گاز فرمالدئيد مي باشد و در موقع ساخت محلولهاي ثابت كننده انگل شناسي بايد به عنوان يك محلول 100% در نظر گرفته شود. دو غلظت مورد استفاده از فرمالين 5% و 10% مي باشد. اگر چه تهيه محلول 5% آن براي تمام اهداف توصيه مي شود اما تمام كارخانه هاي سازنده كيتهاي حاوي ماده نگهدارنده فرمالين، از محلول 10% آن استفاده مي نمايند چون توانايي بيشتري را جهت كشتن تخم كرمها دارد.

مي توان در مورد نمونه هاي نگهداري شده در فرمالين، عمل تغليظ را انجام داد. اما نمي توان بر روي اين نمونه روشهاي رنگ آميزي را بكار برد. فرمالين در سرم فيزيولوژي يا آب مقطر به نسبت 1 به 10 يا 1 به 20 رقيق مي گردد

روش تهيه فرمالين 10% :

 فرمالوئيد (USP)،100 ميلي متر ـ محلول سرم فيزيولوژي 85% ، 900 ميلي متر
فرمالين 5% : فرمالوئيد (USP)، 50 ميلي متر ـ محلول سرم فيزيولوژي 85% ، 950 ميلي متر
 
طرز تهيه = 100 ميلي متر ( يا جهت تهيه محلول 5% ، 50 ميليمتر از فرمالوئيد را با 900 ميلي متر ( يا 950 ميلي متر جهت تهيه محلول 5% ) از محلول سرم فيزيولوژي / g 5/8 رقيق مي كنيم . ( بايد توجه نمود كه از آب مقطر نيز مي توان به جاي سرم فيزيولوژي استفاده نمود.)
استفاده از فرمالين گرم ( 60 ) جهت جلوگيري از انتقال آلودگي بوسيله تخم كرمها توصيه مي شود.

استفاده از فرمالين گرم (c ˚60) جهت جلوگيري از آلوده كنندگي تخم كرمها توصيه مي شود.

بررسي خصوصيات ظاهري نمونه

اصولاً بررسي ظاهر مدفوع و گزارش كامل آن به پزشك اهميت بسيار زيادي جهت تشخيص بيماري دارد. اين بررسي كمك بسيار زيادي به تشخيص عفونتهاي انگلي، يرقانها، خونريزيهاي دستگاه گوارش، اسهال، سوء جذب و … مي نمايد. بنابراين بايد شكل و قوام، رنگ، وجود موكوس، خون، مواد غذائي هضم نشده و … بررسي و به پزشك گزارش گردد.

بررسي خصوصيات ظاهري نمونه مدفوع بايد روي نمونه هاي تازه انجام شود و نمي توان اين بررسي را در نمونه هاي موجود در ماده نگهدارنده انجام داد. از طرفي تروفوزوئيت انگلها نيز در اين مواد بيحركت مي شود بنابراين گرفتن يك نمونه تازه جهت تشخيص پروتوزوئرهاي متحرك و نيز بررسي خصوصيات ظاهري، ضروري مي باشد

مدت زمان نگهداري نمونه

تازگي نمونه يك عامل مهم در تشخيص عفونتهاي انگلي است چون مرحله تروفوزوئيت تك ياخته ها خيلي زود، بعد از خروج از بدن، از بين مي رود. ثبت تاريخ و زمان جمع آوري نمونه نيز ضروري بوده و بايد انجام شود.

وجود خون وموكوس مي تواند به دليل عفونت آمبيبي، باكتريايي ، التهاب، كوليت، بدخيمي و … باشد كه جهت يافتن تروفوزوئيت آميبها حتماً بايد از قسمتهاي خوني و مولكولي مدفوع نمونه برداشت شود.

وجود خون تيره در مدفوع مي تواند دلالت بر خونريزي زياد در مجاري معده ـ روده اي داشته و بر عكس وجود خون روشن دلالت بر خونريزي قسمتهاي تحتاني دارد.

رنگ مدفوع مي تواند بر حسب نوع تغذيه، مصرف دارو، بيماري و … تغيير كند.

مصرف سبزيجات زياد باعث رنگ سبز، مصرف گوشت، رنگ آنرا تيره ومصرف لبنيات رنگ آنرا روشن مي سازد.

آهن رنگ مدفوع را سياه و باريم رنگ آن را قهوه اي روشن يا سفيد مي كند كه اين رنگ مي تواند نشاندهنده عدم وجود صفرا در مدفوع نيز باشد.

مدفوع با قوام نرم يا شل و با رنگ خاكستري مي تواند به دليل اسهال چرب باشد.

مركز تحقيقات آزمايشگاههاي رفرانس

آبان ماه 1380

 

Reference:

Procedures for the recovery and identification of parasites from the intestinal tract, Approved Guideline (1997). NCCLS. (M28 – A)

Topley & wilson’s. (1998). Microbiology and Microbial infections. Ninth edition. Volume 5 (parasitology) Pub: Arnold

Ellenjo Baron an sydney M.finegold (1996). Bailey & scott’s. diagnostic Microbiology.

Basic Laboratory Methods in Medical parasitology (1991) pub: world healt organication (WHO).

John bernard Henry, M.D. (1996). Clinical diagnosis and management by laboratory Methods. Nineteenth edition.

Connie R. Mahon. Etal. (1995). Textbook of diagnostic Microbiology. Pub. Saunders.

Elmer W.koneman, etal. (1997). Color Atlas and Diagnostic Microbiology. Fifth edition. Pub. Williams & wilkin’s.