روز 30 فروردين سالروز تولد حكيم فرزانه امير سيد امام زين الدين اسماعيل بن حسن بن محمد بن محمود بن احمد حسيني جرجاني از پزشكان نامدار ايران است كه در سده هاي پنجم وششم هجري قمري مي زيسته وي در سال 434 ه.قدر گرگان زاده شد . ابتدا طب را در زادگاه خود فرا گرفت و سپس براي ادامه ي تحصيل و تحقيق به عراق عجم و خوزستان و فارس سفر نمود . مدتي در نيشابور مي زيست و در آنجا به خدمت ابن ابي صادق از شاگردان ابن سينا رسيد و بدين جهت با يك واسطه شاگرد ابن سينا نابغه ي شرق مي باشد . در سال 504 ه.ق رهسپار خوارزم شد و به دربار قطب الدين محمد سر سلسله ي خوارزمشاهيان پيوست . دربار آنان مجمع فضلا و دانشمندان بود. قطب الدين محمد مقدم استاد را گرامي داشت و توليت داروخانه (بيمارستان) خوارزم را به عهده ي وي نهاد و در عين حال در همين سال تدوين كتاب عظيم ذخيره را به پايان رسانيد و آن را ذخيره ي خوارزمشاهي ناميد . ذخيره با حدود 750000 كلمه بهترين و مهم ترين كتاب پزشكي به زبان فارسي و منبع عظيم طب فارسي است . اگرچه برخي از مطالب آن همانند هر كتاب طبي كهن منسوخ شده با اين وجود اگرذخيره را در ترازوي زمان بسنجيم همانا بهترين كتاب طب فارسي است . حكيم جرجاني از كتاب بزرگ ذخيره دو خلاصه تهيه كرد : يكي كوچك و به قطع طويل تا طبيبان بتوانند آن را در چكمه خود بنهند بنام خفي علائي و ديگري خلاصه اي مفصل تر بنام الاغراض الطبيه . اين سه كتاب به عنوان منابع پزشكي به زودي در تمامي مدارس پزشكي آن زمان گزينش و گسترش يافت . و بدين جهات او بنيان گذار طب فارسي است . اين حكيم توانا بيشتر از ديد مشاهدات آزمايشگاهي به تشخيص امراض اهتمام مي ورزيد . از جمله در گفتار پنجم كتاب دوم از ذخيره مطالب اصلي و كاربردي ادرار شناسي را مفصلا مورد تجزيه و تحليل قرار داده است .

 

وي پس از 97 سال زندگي پر بركت و سراسر خدمت خويش در سال 531 ه ق (1136ميلادي ) در مرو به جهان باقي شتافت .

 

اين روز بر همه سفيد پوشان علوم آزمايشگاهي مبارک باد.